นโยบายการใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI)
ของสวนดุสิตโพล พ.ศ. 2568

บทนำ (Introduction)

         สวนดุสิตโพลตระหนักถึงบทบาทของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ที่เข้ามามีส่วนสำคัญต่อการทำงานด้านการวิจัยและการสำรวจความคิดเห็นสาธารณะ เพื่อให้การใช้งาน AI เป็นไปอย่างโปร่งใส น่าเชื่อถือ และยึดมั่นในจริยธรรมตามมาตรฐานของสมาคมการวิจัยความคิดเห็นสาธารณะโลก (WAPOR) จึงได้จัดทำนโยบายฉบับนี้ขึ้น โดยครอบคลุมทุกขั้นตอนการทำงาน ตั้งแต่การออกแบบแบบสอบถาม การเก็บข้อมูล การวิเคราะห์ ไปจนถึงการสื่อสารผลลัพธ์ เพื่อปกป้องสิทธิและข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ตอบแบบสอบถาม สนับสนุนการทำงานของบุคลากร และสร้างความเชื่อมั่นต่อสาธารณชน

วัตถุประสงค์ (Objectives)

          เพื่อกำหนดแนวทางการใช้ AI อย่างมีประสิทธิภาพ โปร่งใส และรับผิดชอบ และรักษามาตรฐานทางวิชาการ ความน่าเชื่อถือ และการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ตอบและบุคลากร

ขอบเขตการใช้งาน (Scope)

          นโยบายนี้ครอบคลุมการใช้ AI ในทุกกระบวนการทำงานของสวนดุสิตโพล ได้แก่ การออกแบบแบบสอบถาม การเก็บข้อมูล การประมวลผล การวิเคราะห์ และการสื่อสารผล ตลอดจนการใช้ AI เพื่อสนับสนุนการบริหารจัดการภายใน

หลักการใช้ AI (Core Principles)

          ความถูกต้อง (Accuracy) ข้อมูลหรือผลลัพธ์จาก AI ต้องได้รับการตรวจสอบและรับรองโดยบุคลากรผู้เชี่ยวชาญก่อนนำไปใช้

          ความโปร่งใส (Transparency) การใช้ AI ต้องสามารถอธิบายขั้นตอน วิธีการ และเหตุผลได้ชัดเจน

          ความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัย (Privacy & Security) ข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ตอบแบบสอบถามต้องไม่ถูกนำไปใช้ฝึก AI โดยตรง และต้องจัดเก็บอย่างปลอดภัย

          จริยธรรมและความเป็นธรรม (Ethics & Fairness) หลีกเลี่ยงการใช้งาน AI ที่อาจสร้างอคติหรือชี้นำความคิดเห็นสาธารณะอย่างไม่เหมาะสม

          การกำกับดูแลโดยมนุษย์ (Human Oversight) มนุษย์เป็นผู้รับผิดชอบการตัดสินใจขั้นสุดท้ายในทุกขั้นตอนการทำงาน

แนวทางการใช้งาน (Guidelines for Use)

          การออกแบบแบบสอบถาม อนุญาตให้ใช้ AI เสนอร่างคำถามเบื้องต้น แต่ต้องได้รับการกลั่นกรองโดยนักวิจัยและคณะกรรมการผู้รับผิดชอบก่อนนำไปใช้จริง

          การเก็บข้อมูล ห้ามใช้ AI Bots ตอบแบบสอบถามแทนผู้ตอบจริง และต้องยืนยันว่าข้อมูลที่ได้มาจากมนุษย์โดยตรง

          การประมวลผล การวิเคราะห์ และการเผยแพร่ข้อมูล อนุญาตให้ใช้ AI ในการทำ Content Analysis, Data Coding, Visualization และการประมวลผลเบื้องต้น รวมถึงการสรุปและจัดทำร่างรายงาน/อินโฟกราฟิก แต่ทุกขั้นตอนต้องได้รับการตรวจสอบซ้ำและรับรองโดยนักวิจัยผู้รับผิดชอบก่อนเผยแพร่

          การใช้ AI ในงานบริหารจัดการและการคุ้มครองข้อมูล อนุญาตให้ใช้ AI เพื่อช่วยงานธุรการ การจัดทำรายงานการประชุม การค้นคว้าเอกสาร หรือการพัฒนาประสิทธิภาพการทำงาน ทั้งนี้ต้องไม่ละเมิดข้อมูลลับทางวิชาการหรือข้อมูลส่วนบุคคล และห้ามป้อนข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ตอบแบบสอบถามเข้าสู่ระบบ AI ภายนอกที่ไม่ได้ผ่านมาตรการควบคุมของมหาวิทยาลัย

การพัฒนาและกำกับดูแล (Governance & Oversight)

          การฝึกอบรมบุคลากร สวนดุสิตโพลต้องจัดให้มีการฝึกอบรมบุคลากรด้านการใช้ AI อย่างรับผิดชอบ การจัดการข้อมูล และการประเมินความเสี่ยง

          การติดตามและประเมินผล คณะกรรมการอำนวยการสวนดุสิตโพลมีหน้าที่ติดตามการใช้ AI ในการปฏิบัติงานของคณะทำงานสวนดุสิตโพล และทบทวนปรับปรุงมาตรการอย่างน้อยปีละหนึ่งครั้ง

          มาตรการเมื่อเกิดความเสี่ยง  หากพบความคลาดเคลื่อนของข้อมูลจาก AI ต้องหยุดการเผยแพร่และแก้ไขทันที หากมีข้อร้องเรียนเกี่ยวกับจริยธรรมหรือการละเมิดความเป็นส่วนตัว ให้เข้าสู่กระบวนการสอบสวนภายในโดยคณะกรรมการที่แต่งตั้ง

ข้อห้ามการใช้ AI (Prohibited Use)

          เพื่อป้องกันผลกระทบทางจริยธรรมและรักษาความน่าเชื่อถือ ห้ามใช้ AI ในกรณีดังต่อไปนี้

          1) การสร้างข้อมูลผู้ตอบเทียม (Synthetic Respondents) โดยมิได้แจ้งหรือขออนุญาตจากคณะกรรมการที่เกี่ยวข้อง

          2) การใช้ AI เพื่อชี้นำหรือบิดเบือนความคิดเห็นของผู้ตอบ หรือสร้างผลสำรวจที่อาจก่อให้เกิดความเข้าใจผิดแก่สาธารณะ

          3) การเผยแพร่หรือสื่อสารข้อมูลที่ได้จาก AI โดยไม่ผ่านการตรวจสอบจากนักวิจัยและคณะกรรมการผู้รับผิดชอบ